In het kort:
- Aardgas is sinds juli 2021 opnieuw de duurste brandstof (€ 1.183,20 duurder dan mazout op de jaarlijkse verwarmingsfactuur in januari 2023);
- Hout blijft op nationaal niveau de goedkoopste verwarmingsbron (€ 1.724,01 goedkoper dan gas op de jaarlijkse verwarmingsfactuur in januari 2023);
- De verwarmingsfactuur voor gas is € 230,28 duurder in Wallonië dan in Vlaanderen (reden: distributiekosten);
- In 2022 was de inflatie van energieproducten in België hoger dan het gemiddelde in de buurlanden (57,9% vs. 43%).
Het juiste verwarmingstype kiezen is niet altijd evident. Zeker niet omdat de kosten per brandstof variëren al naargelang regio. In januari 2023 betaalden Vlamingen voor gas bijvoorbeeld 230,28 euro minder (op jaarbasis) dan Walen met een gelijkaardige installatie.
Welk verwarmingstype kies je dan? Om je bij die keuze te helpen, vergelijkt Wikipower elk kwartaal de kost van je jaarlijkse verwarmingsfactuur al naargelang de gekozen energiebron: elektriciteit, gas, mazout (of stookolie), pellets en brandhout.
Opmerking
Onze simulatie houdt rekening met de kostprijs van de brandstoffen en van het elektrische kilowattuur in België en in de drie gewesten (het Vlaams, Waals en Brussels gewest).
Ontwikkeling van de verwarmingsfactuur in België volgens energietype
De gemiddelde jaarlijkse verwarmingsfactuur in België kende in de loop der jaren heel wat schommelingen. Volgende grafiek toont de ontwikkeling volgens energietype sinds 2013:
Nu kunnen we januari 2022 met januari 2023 vergelijken, om zo een beter idee te krijgen van de prijsontwikkeling op een jaar tijd.
| Energietype | Jaarlijkse factuur (01/2022) | Jaarlijkse factuur (01/2023) | Verschil |
|---|---|---|---|
| Elektriciteit | € 10.491,00 | € 11.488,38 | +9,5 % |
| Aardgas | € 3.414,36 | € 3.397,71 | -0,5% |
| Mazout (stookolie) | € 1.699,23 | € 2.214,51 | +30,3% |
| Pellets | € 1.499,00 | € 2.793,00 | +92,7% |
| Brandhout | € 993,30 | € 1.673,30 | +68,5% |
Nadat de prijs in mei 2020 met 49% was ingestort, steeg de mazoutprijs weer aanzienlijk in de daaropvolgende twee jaar, vooral versterkt door de Russische invasie in Oekraïne. Tussen mei 2020 en juni 2022 steeg de jaarlijkse factuur voor verwarming op stookolie met maar liefst 287,4 % tot € 2.979,08. Sindsdien dalen de prijzen langzaam. In januari 2023 bedraagt de mazoutfactuur gemiddeld € 2.214,51 per jaar, wat ongeveer 30 % hoger is dan in januari 2022.
Ook de stroom- en gasprijzen zijn significant gestegen sinds eind 2020, tot ze begin 2022 een eerste piek bereikten. In de praktijk namen de elektriciteitsprijzen tussen mei 2020 en januari 2022 met 122,6% toe, terwijl de gasprijzen in dezelfde periode met een indrukwekkende 344% stegen. Op dat moment besliste de Belgische regering de btw op energie te verlagen van 21% naar 6% om deze spectaculaire stijging af te remmen (vanaf 1 maart 2022 voor elektriciteit en 1 april 2022 voor gas). Maar na een aanvankelijke daling gingen de elektriciteits- en gasprijzen helaas snel weer omhoog en bereikten in oktober 2022 een nieuw hoogtepunt, met een verdere stijging van 38,7 % van de jaarlijkse factuur voor verwarming op elektriciteit, tot € 14.547,12, en van 28,9 % voor verwarming op gas, tot € 4.403,12.
Sinds deze piek dalen de prijzen geleidelijk: € 11.488,38 per jaar voor elektriciteitsverwarming en € 3.397,71 euro per jaar voor gasverwarming in januari 2023, wat neerkomt op een daling van respectievelijk 21% en 22,8%. Over het algemeen steeg de factuur voor verwarming op elektriciteit tussen januari 2022 en januari 2023 “slechts” met 9,5% en daalde de factuur voor verwarming op gas zelfs met bijna 0,5% in hetzelfde tijdstip. Laten we niet vergeten dat in mei 2020, tijdens de eerste lockdown van de gezondheidscrisis, de jaarlijkse facturen voor elektriciteits- en gasverwarming met respectievelijk 28% en 14% op jaarbasis waren gedaald.
Pellets en brandhout, die doorgaans gekenmerkt worden door hun stabiele prijzen door de tijd, zijn helaas niet ontsnapt aan de stijging van de energieprijzen in 2022. Tussen januari 2022 en oktober 2022 steeg de jaarlijkse factuur voor verwarming op pellets met bijna 121 %. In de maanden na deze piek daalde de factuur voor pellets met 12,7 % tot € 2.793,00 per jaar in januari 2023. De rekening is dus 92,5 % hoger dan een jaar eerder en verwarmen met pellets is nu duurder dan met mazout. In dezelfde periode volgt de jaarfactuur voor brandhout (in stammen) een soortgelijke, zij het minder uitgesproken, trend. Zo is deze tussen januari 2022 en november 2022 met 70% gestegen tot € 1.688,40. In de volgende twee maanden daalt de factuur voor brandhout nauwelijks tot € 1.673,70 per jaar, wat 68,5% hoger is dan in januari 2022. Ondanks deze atypische stijging wordt brandhout nog steeds als de goedkoopste brandstof op de markt beschouwd.
Brandstoffen onder de loep
Hierboven vergeleken we de verwarmingsfactuur volgens energiebron. We laten voor nu elektriciteit even vallen en focussen ons op de ‘pure’ brandstoffen: aardgas, mazout, pellets en brandhout.
De evolutie van de prijs van mazout (of stookolie) in België
- Tussen april 2019 en februari 2020 was mazout (een synoniem voor stookolie) de duurste van de vier brandstoffen.
- Na de coronacrisis en de daaropvolgende quarantaine kwam daar verandering in. De lockdown heeft de mazoutprijs doen kelderen, waardoor stookolie op slag de goedkoopste brandstof werd. In volle lockdown (april – mei 2020) lag de stookolieprijs zelfs lager dan nog in 2016.
- Vanaf september 2020 en het economische herstel bleef de prijs van stookolie echter maar stijgen. Hierdoor werd deze weer een van de duurste brandstoffen, samen met aardgas, hoewel de prijs op dat moment nog lager was dan in 2019.
- In 2021 steeg de prijs van mazout verder in de context van sterke vraag naar energie, en ging de prijs van 2019 te boven.
- Vanaf de Russische inval in Oekraïne eind februari 2022 dreef het embargo op Russische olie de prijzen nog verder op tot de mazoutfactuur een piek bereikte van € 2.979,08 per jaar.
- Na een tweede piek ter hoogte van € 2.923,52 per jaar in oktober 2022 lijkt de prijs van de jaarlijkse mazoutfactuur begin 2023 langzaam te dalen, maar deze blijft hoger dan voor de invasie van Oekraïne.
In de maand januari 2023 ziet de prijs van mazout als volgt in vergelijking met de voorbije jaren:
| Januari 2021 | € 1.067,96 |
| Januari 2022 | € 1.699,23 |
| Januari 2023 | € 2.214,51 |
De prijs van aardgas op nationaal niveau
Historisch gezien is de volatiliteit van de prijs van deze brandstof iets lager, aangezien de kost van het gas zelf slechts ongeveer de helft van de eindfactuur van de consument uitmaakt. De overige kosten zijn voor transport, distributie, heffingen en toeslagen. Maar dan in september 2021 begon in Europa een spectaculaire gascrisis (en energiecrisis in het algemeen), waarvan we ons pas recentelijk lijken te herstellen.
- Gas kende in België in de loop der jaren een langzame, maar gestage prijsstijging. In december 2018 betaalde het gemiddelde gezin jaarlijks € 1.387 om zich met gas te verwarmen.
- Daar kwam begin 2019 abrupt verandering in, toen de gasprijzen gedurende meer dan 18 maanden begonnen te dalen. Één van de belangrijkste redenen voor deze daling waren de zachte winters in 2018 en 2019, waardoor de vraag naar gas voor verwarming afnam en de prijs op de markt daalde. Toen brak de coronacrisis uit, die de dalende tendens in het eerste kwartaal 2020 nog versterkte.
- De prijs van gas bereikte in augustus 2020 een dieptepunt van slechts € 745 voor de gemiddelde jaarlijkse verwarmingsfactuur.
- Vanaf dat moment begon de gasprijs weer fors te stijgen. Tussen januari 2021 en januari 2022 steeg hij namelijk met 233,6%. Hier waren verschillende redenen voor: het economische herstel na de lockdowns, de sterke vraag naar energie in Europa en in Azië, de duurdere prijs van de ton CO2, te weinig wind in Europa en vooral de oorlog in Oekraïne.
- Door dit conflict en de dreiging van schaarste die het in Europa veroorzaakte, bleef de prijs van gas in de zomer 2022 stijgen. Een piek van € 4.403,12 per jaar voor de jaarlijkse gasfactuur werd bereikt in oktober 2022.
- In het laatste kwartaal van 2022 volgde de prijs van gas een dalende trend. In januari 2023 bedraagt de gasfactuur gemiddeld € 3.397,71 per jaar, wat 22,8 % lager is dan de piek van drie maanden eerder.
Ter vergelijking staan hieronder de prijzen van de gemiddelde jaarlijkse gasfactuur in januari 2021, 2022 en 2023:
| Januari 2021 | € 1.023,55 |
| Januari 2022 | € 3.414,36 |
| Januari 2023 | € 3.397,71 |
Ook al is gas lange tijd de meer praktische en voordeligste optie geweest, de gasfactuur is nu een zware last geworden voor de huishoudens met een lager inkomen, die hun voorschotten met 2 of 3, of zelfs meer, vermenigvuldigd zagen worden. Hoewel de gasprijs aan het begin van 2023 weer lijkt te dalen, is het moeilijk te voorspellen waar deze daling zal stoppen en of ze op lange termijn zal aanhouden. Alternatieven zoals brandhout en pellets zijn dus relevanter dan ooit vanwege hun grotere stabiliteit, al heeft hun prijs aan de energie-inflatie van 2022 niet ontsnapt.
Vergeet ook niet dat de btw op gas op 1 april 2022 van 21% naar 6% werd verlaagd in een poging om de dure gasprijzen te verlagen, wat natuurlijk een impact had op de verwarmingsfactuur van de Belgische huishoudens.
Bovenstaande cijfers hebben betrekking op België als geheel. Er zijn subtiele verschillen tussen de gewesten, zoals we het later zullen zien.
Laat de prijs van gas niet aan je koopkracht raken! Compenseer deels de stijging en kies vandaag nog voor een groepsaankoop gas!
Pellets en brandhout in België
Hout (brandhout of pellets) is een goede keuze voor consumenten die niet van verrassingen houden. De prijzen voor briketten of pellets zijn doorgaans heel stabiel en evolueren gewoon mee met de algemene inflatie. Kies je voor hout, dan kan je bovendien meehelpen aan milieubehoud en de lokale tewerkstelling, afhankelijk van de leverancier die je kiest.
Op lange termijn is brandhout een voordelige en milieuvriendelijke manier om zich te verwarmen. Dat komt omdat het, op het kappen na, nauwelijks bewerkt wordt voor het bij jou in huis belandt. Puur op vlak van warmterendement komen pellets zelfs nog beter uit de bus dan hout. Pellets zijn echter ook duurder, omdat ze meer bewerkt moeten worden.
Hoewel de prijzen van pellets en brandhout doorgaans zeer stabiel zijn, zijn ze sinds het verwarmingsseizoen van 2022 toch gestegen. De prijs van pellets in bulk is tussen januari 2022 en november 2022 meer dan verdubbeld (+126,1 %). Sinds deze piek lijkt hij geleidelijk te dalen. Een ton pellets in bulk bedraagt in januari 2023 gemiddeld € 625, wat neerkomt op een stijging met 95,3 % ten opzichte van januari 2022.
Om een overzicht te krijgen van de ontwikkeling van de jaarlijkse brandhout- of pelletfactuur vind je in onderstaande tabel de prijzen van 2021, 2022 en 2023. Hiervoor baseren we onze cijfers op de gegevens van de vereniging Energie Commune voor pellets (in zakjes) en brandhout (in blokken).
| Maand | Pellets | Brandhout | ||
| Januari 2021 |
| € 1.035,30 | ||
| Januari 2022 |
| € 993,30 € | ||
| Januari 2023 |
| € 1.673,70 |
Tussen januari 2022 en januari 2023 werden Belgische consumenten dus geconfronteerd met een stijging van 92,7% voor pellets (in zakjes) en van 68,5% voor brandhout (in blokken). Brandhout blijft echter het goedkoopste verwarmingsmiddel en zou opgevolgd kunnen worden door pellets als deze hun dalende trend van het laatste kwartaal van 2022 voortzetten.
Een woordje over verwarming op elektriciteit
Zoals je uit de grafiek al opmaakte, is elektriciteit een peperdure verwarmingsbron i.v.m. de klassieke brandstoffen. Momenteel betaal je voor elektriciteit meer dan 3 keer zoveel als voor aardgas of mazout. Een elektrisch radiatortje als hoofdverwarmingsbron gebruiken is dus af te raden.
Vergeet ook niet dat de btw op elektriciteit op 1 maart 2022 van 21% naar 6% is verlaagd om de hoge prijs ervan te proberen verlagen.
Kanttekening bij onze vergelijkende studie
Het is belangrijk om bij onze vergelijkende analyse een kanttekening te plaatsen:
- We hebben eventuele investeringen (ketel, kachel, cassette, enz.) niet in rekening gebracht. Die investering hangt af van de gekozen oplossing en andere factoren zoals vermogen en automatisering.
- Onze berekeningen houden geen rekening met zonnepanelen. Voor een huishouden met zonnepanelen zien de berekeningen er helemaal anders uit en kan elektrisch verwarmen dus wél een voordelige optie zijn.
- Tot slot is onze analyse ook niet toegespitst op een installatie met elektrische warmtepomp, die ook weer voordelig kan zijn.
Welke keuze je ook maakt: dit is hét moment om via de groepsaankoop van leverancier te veranderen! Sluit je bij aan de kracht van de groep en profiteer van voordelige tarieven voor je elektriciteits- en gascontracten.
Laat je niet verrassen door een nieuwe prijsstijging! Opteer vandaag nog voor een groepsaankoop voor aardgas om van voordelige prijzen te kunnen genieten.
Eendracht maakt macht? Grote verschillen tussen de gewesten
Je kreeg intussen grofweg een idee van de meest voordelige energiebronnen voor je verwarming.
Zoals we al aangaven, zijn onze cijfers tot nu toe op het Belgische gemiddelde gebaseerd. Omdat de Belgische en gewestelijke cijfers op bepaalde vlakken verschillen, hebben we voor jou die cijfers apart geanalyseerd en vergeleken. Inwoners van Vlaanderen en Wallonië zien aan het eind van de maand vaak andere cijfers op hun rekening staan .
De mazout- en houtprijzen blijken over heel België ongeveer even hoog. Daarom concentreren we ons hier vooral op de gasprijzen.
Wallonië en Vlaanderen: grote verschillen in de gasprijzen
In januari 2023 zag de gemiddelde gasrekening er in de verschillende gewesten als volgt uit:
| België | € 3.397,71 |
| Vlaanderen | € 3.291,07 |
| Brussel | € 3.380,73 |
| Wallonië | € 3.521,35 |
Hieruit blijkt dat het gemiddelde Vlaamse huishouden elk jaar gemiddeld € 230,28 minder betaalt voor gas dan het gemiddelde Waalse huishouden. Om zich met gas te verwarmen betalen Walen dus meer dan hun landgenoten. Ondanks dit verschil is gas zowel in Vlaanderen en in Brussel als in Wallonië de duurste verwarmingsbrandstof.
Hoe komt het dat Walen zoveel meer betalen voor aardgas? Dat heeft te maken met de samenstelling van een gasfactuur. Je betaalt voor:
- De prijs voor het gas zelf, de molecule;
- De transport- en distributiekosten (ofwel de netkosten);
- De heffingen en toeslagen.
Uit die gasfactuur blijkt dat het prijsverschil tussen Vlaanderen en Wallonië aan de distributiekosten ligt.
Netkosten die niet altijd even hoog zijn
In het ‘netkosten’-onderdeel van je gasfactuur vind je de distributiekosten voor de standaard residentiele klant (verbruik van 17.000 kWh/jaar, ofwel de T2-klant). Op het eerste gezicht is het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië misschien niet zo duidelijk, maar pas na een kleine berekening besef je hoe groot dat verschil eigenlijk wordt.
Zoals de naam laat denken, is de ‘vaste vergoeding’ een vast bedrag, in tegenstelling tot de ‘afname €cent/kWh’, die varieert afhankelijk van je verbruik. Als je weet dat men ongeveer 21.000 Kwh per jaar verbruikt om zich te verwarmen, kun je met een regel van drie berekenen hoeveel je jaarlijks moet betalen voor het onderhoud van het net.
In Vlaanderen variëren de distributiekosten tussen € 229 (IVEKA) en € 323 (Fluvius West). In Wallonië liggen die kosten eerder tussen € 374 (ORES Luxemburg) en € 499 (ORES Henegouwen). Met dergelijke resultaten wordt het verschil tussen de twee gewesten meteen duidelijker.
Waarom betalen Waalse inwoners meer voor aardgas?
In Wallonië is men maandelijks dus heel wat meer kwijt aan aardgas dan in Vlaanderen. Hoe komt dat? We namen contact op met Vlaams netbeheerder Fluvius. Isabel Van Cutsem, hoofd communicatie:
Twee regulatoren, twee verschillende tarieven. Waarom komt de VREG bij een lager bedrag dan de CWaPE?
Vlaams distributienetbeheerder Fluvius legt het verschil dus bij de hogere bevolkingsdichtheid in Vlaanderen.
Wij contacteerden Waals distributienetbeheerder ORES om de reden voor dit prijsverschil te achterhalen. Volgens Jean-Michel Brebant, woordvoerder van deze netbeheerder, is de Waalse wetgeving de reden voor die hogere prijzen:
Woordvoerder ORES
Elektrisch verwarmen: Vlamingen redden zich het best
Hoewel verwaming op elektriciteit niet aan te raden is, kan het toch interessant zjin om de prijsverschillen tussen de gewesten te bekijken.
Prijs van de jaarlijkse verwarmingsfactuur op elektriciteit in januari 2023:
| België | € 11.488,38 |
| Brussel | € 11.442,48 |
| Vlaanderen | € 11.149,38 |
| Wallonië | € 11.873,34 |
We stellen vast dat Vlamingen minder betalen voor hun elektriciteit dan de rest van het land.
In het verleden was de situatie heel anders: Vlaamse huishoudens hadden een veel hogere factuur voor hun elektrische verwarming, terwijl Walen ongeveer hetzelfde betaalden als het nationale gemiddelde en Brusselaars het minst betaalden. In 2019 en 2020 evolueerden de kosten in Wallonië en Vlaanderen dichter bij elkaar, hoewel ze licht van het nationale gemiddelde afweken. Sinds begin 2021 zijn de prijzen in de drie gewesten meer in overeenstemming met het nationale gemiddelde, maar toch heeft men in Wallonië de hoogste elektriciteitsfactuur voor verwarming.
Hoe dan ook, die bedragen blijven onbetaalbaar voor wie overweegt zijn woning met elektriciteit te verwarmen zonder zonnepanelen of warmtepomp.
Even vergelijken met onze Europese buurlanden
In 2022 bereikte de inflatie in België recordniveaus. Over het hele jaar zijn de Belgische huishoudens getroffen door een totale inflatie van 10,3%, wat het hoogste percentage is sinds de start van de metingen, meldt het Prijsobservatorium in zijn jaarverslag. Ook onze buurlanden kenden recordinflatieniveaus, met name Nederland, waar de totale inflatie 11,6% bereikte in 2022. Duitsland en Frankrijk doen het een beetje beter, met respectievelijk 8,7 % en 5,9 % gemeten inflatie.
De belangrijkste oorzaak van die stijging is de inflatie van energieproducten, die na een aanzienlijke daling in 2020 (-11%) vrijwel continu is gestegen sinds 2021. Over het hele jaar 2022 heeft de energie-inflatie een recordhoogte van gemiddeld 57,8% bereikt als gevolg van leveringsproblemen die in eerste instantie te wijten waren aan de grote vraag naar energie voor het economisch herstel na de lockdowns en vervolgens aan de sancties tegen Rusland na zijn inval in Oekraïne in februari 2022.
Dankzij de maatregelen van de overheid om de stijging van de energieprijzen af te remmen, lag de totale inflatie in december 2022 3,31 % lager dan zonder haar tussenkomst. Ook in de buurlanden zijn de overheden in actie gekomen genomen om deze inflatie van energieproducten te beperken. In 2022 bedroeg deze ongeveer 23,8% in Frankrijk en 34,7% in Duitsland. Het grote verschil met het Belgische peil (57,9 %) wordt verklaard door het feit dat de groothandelsprijzen daar minder zwaar wegen in de eindfactuur dan in ons land. In Nederland, waar dit aandeel groter is en er geen sociaal tarief is, overtreft de energie-inflatie het niveau van België en loopt op tot 70,5%.
Kortom: welke energiebron is de slimste keuze?
Over inflatie en gewestelijke verschillen zouden we het nog lang kunnen hebben. Maar je wilt natuurlijk graag weten welke energiebron het meest geschikt is om je verwarmingsfactuur te verlagen!
Zoals de kaarten momenteel liggen, is aardgas een duurste brandstof.. Deze heeft echter bijzonder volatiele prijzen. Hoe ze verder evolueren zal dus sterk afhangen van de economische conjunctuur tijdens de rest van 2023.
Als je een centrale verarming op gas hebt, wordt er aangeraden de vervaldatum van je aardgasleveringscontract in de gaten te houden. In ieder geval bevelen we aan regelmatig te vergelijken om het beste tarief en de voordeligste promotie te krijgen, wat de eventuele stijging van je verwarmingsfactuur (deels) kan compenseren.
Vind je vooral stabiele prijzen op lange termijn belangrijk, dan is brandhout meestal een zeer degelijk alternatief voor je verwarming. Voorzie dan wel voldoende ruimte voor opslag. Pellets, die doorgaans bekend staan om hun stabiliteit, zijn in 2022 zwaar getroffen door de inflatie en zullen eerst verder moeten dalen voor ze weer interessant worden.
Een verwarming met elektriciteit vermijd je best zonder zonnepanelen of een warmtepomp. Die is tot meer dan drie keer zo duur als welke andere verwarmingsbron ook.
Vond je ons vergelijkend artikel interessant, maar ben je vooral benieuwd naar de specifieke situatie in Wallonië of Vlaanderen? Lees dan zeker de artikels die we aan de twee gewesten wijdden:
Methodologie
Het standaardverbruik waarmee we rekening houden om de jaarlijkse factuur te berekenen, bedraagt 21.000 kWh. Voor gas, stookolie, pellets en hout werd de onderwaarde (OW) van de verbrandingswarmte gebruikt. Die onderwaarde is het aantal kWh dat een eenheid (een liter, een kg, enz.) brandstof kan leveren. De OW houdt geen rekening met de energie in de waterdamp die ontsnapt tijdens de verbranding. De hypothese van een condensatieketel heeft dus geen enkele invloed op de berekeningen.
Aangezien de CREG zijn gegevens voor gas baseert op de bovenwaarde (BW) van de verbrandingswarmte, werd de verhouding OW/BW voor aardgas (0,9028) gebruikt om het gemiddelde verbruik van de CREG (23.260 kWh) terug te brengen tot 21.000 kWh.
Voor elektriciteit werd er geen enkele coëfficiënt gebruikt. Die energiebron is sowieso echter een stuk duurder dan de vier andere. Bovendien ligt het rendement van een elektrische verwarming dicht bij 100 procent.
Bronnen
De gegevens met betrekking tot elektriciteit en gas zijn afkomstig van de CREG, die elke maand een overzicht met de gemiddelde jaarlijkse factuurprijs voor elektriciteit en gas publiceert.
Voor stookolie zijn we uitgegaan van de maximaal toegelaten prijs voor een bestelling van meer dan 2.000 liter (standaard stookolie), die elke dag wordt gepubliceerd door de FOD Economie.
